Search
Close this search box.
pl Polish

Teatr Klinika Lalek

Puppet Clinic theatre

Klinika Lalek

Teatr Klinika Lalek powstał 1988 roku na wydziale lalkarskim szkoły teatralnej we Wrocławiu. Głównym celem młodych aktorów było to, by szkołę ukończył profesjonalny zespół z gotowym repertuarem, a nie pojedynczy aktor, który może rozpłynąć się w ówczesnej szarej rzeczywistości teatralnej. I tak się stało. W trakcie studiów Teatr Klinika Lalek zrealizował trzy premiery – „Msza w czerni i bieli”, „Momo — czyli osobliwa historia o szarych panach i o dziewczynce która zwróciła ludziom skradziony im czas” i „Oszukajmy Ptaki”.

W roku 1989 artyści Teatru Klinika Lalek zakładają na potrzeby realizacji swoich marzeń i planów Fundację Na Rzecz Wspierania Kultur Alternatywnych i Ekologicznych. W 1991 r. Teatr Klinika Lalek z Wrocławia przenosi się do Wolimierza, malowniczej wioski u podnóża Gór Izerskich i odtąd działa jako wiejski, wędrowny teatr lalkowy. W opuszczonej dziewiętnastowiecznej stacji kolejowej powstaje baza Teatru Klinika Lalek -Stacja Wolimierz / Międzyplanetarne Królestwo Sztuki — otwarte samowystarczalne miejsce szczególnego przenikania. Teatr grywa w całej Polsce, w Europie oraz poza kontynentem, m.in. Chiny (około 100 spektakli), Tajwan (60 spektakli), Iran i Kuba. Teatr Klinika Lalek jako reprezentacja kultury polskiej zapraszany jest na najważniejsze festiwale teatrów ulicznych na Świecie, Festiwal Expo 92 w Sewilli, Festiwal D’Avignon, otwarcie Karnawału w Wenecji, Festiwal w Edynburgu i Brighton.

Od 2013 r. teatr jest gospodarzem Międzynarodowego Festiwalu Teatrów dla Dzieci DZIECINADA we Wrocławiu i na całym Dolnym Śląsku.

W bazie teatru na Stacji Wolimierz odbywają się liczne warsztaty, spotkania, festiwale, spektakle Teatru Klinika Lalek i zaproszonych gości.

Aktualnie na Stacji Wolimierz powstaje Muzeum Lalek i Form Teatralnych, podczas pierwszej edycji festiwalu jazzu i lalki LALA JAZZ FESTIWAL odbędzie się uroczyste otwarcie Placu Lalkowego im Anny Proszkowskiej.

Szerzej o historii teatru Klinika Lalek

Klinika Lalek to prawdziwy fenomen zarówno teatru formy, jak i offu jako takiego. Teatr stał się rozpoznawalny dzięki użyciu gigantycznych form. Już w  pierwszym ich spektaklu Msza w czerni i bieli z 1988 roku, aktorzy i aktorki musieli dźwigać je na specjalnie zaprojektowanych plecako-stelażach. Były to ogromne, ponad trzymetrowe i jak zapowiadał tytuł, czarno-białe jawajki. Henryk Jurkowski, wybitny polski teatrolog i historyk teatru lalek, po jednym z pokazów zespołu podszedł do artystów i powiedział: „Już wiele masek i lalek wymyślono, ale wy znaleźliście swój własny wyraz! Tylko tak dalej!”. Uznali to za wielkie wyróżnienie.

Nazwa teatru wywodzi się z tego, że Sławoj Jędrzejewski – jeden ze współzałożycieli Teatru – w drodze na uczelnię mijał zakład naprawy lalek. Jak wspomina: W  witrynie stały rozbebeszone laleczki, siedziały z  dziurami w brzuchu albo bez oczu. No i to się nazywało Klinika Lalek. Gdy w momencie zakładania teatru padło pytanie, jak się nazwiemy, to wymyśliłem Klinikę Lalek. Ten pomysł został kupiony przez resztę kolegów.

Jędrzejewski, jak i  pozostali członkowie teatru, studiowali na wspomnianym już Wydziale Lalkarskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej we Wrocławiu.

W  trakcie studiów zdążyli zrealizować cztery przedstawienia i opublikować manifest Med-Art o uzdrawiającej mocy sztuki. W początkowym okresie swojego istnienia mocno inspirowali się takimi legendami kontrkultury jak The Living Theatre oraz Bread and Puppet Theatre. Lider tego ostatniego, Peter Schumann, z  którym mieli okazję się spotkać – udzielił Klinice Lalek pozwolenia na powtórzenie rytuału dzielenia się chlebem po przedstawieniu, z czego słynął jego zespół. Teatr odbył sporo podróży zagranicznych – do Finlandii, Niemiec czy Francji. W kraju natomiast jednym ze szczególnych miejsc stał się dla niego Festiwal Teatrów Ulicznych w Jeleniej Górze.

Klinikę Lalek można nazwać późnym dzieckiem kontrkultury. Twórcy kie – rowali się etosem ruchu hippisowskiego i  wyznawali bliskie mu wartości. Szczególnie ważna była dla nich swoboda twórcza i osobista, autentyczne relacje międzyludzkie i wspólnota. Od samego początku kluczowym stał się również temat harmonijnego współistnienia z  naturą. Wraz z  ekologami założyli Fundację na Rzecz Wspierania Kultur Alternatywnych i Ekologicz – nych. Dlatego też w 1991 roku Teatr przeniósł się do Wolimierza, niewielkiej wsi w powiecie lubańskim w województwie dolnośląskim. Od tej pory działa jako teatr wiejski i  wędrowny teatr lalkowy. Jak tłumaczy Joanna Wiktor – czyk, współzałożycielka, wieloletnia aktorka oraz organizatorka wydarzeń artystyczno-ekologicznych.

LALKA CZŁOWIEK KOSMOS

Wyobraźnia stwarza lepszy świat

Pragnęliśmy znaleźć miejsce oddalone od miasta, aby uciec od gwaru, zabiegania i  gorączkowej pogoni za… niczym. Aby odnaleźć swój czas, rytm, móc poświęcić się pracy twórczej. Na wsi jest przestrzeń – łąka, las – tereny do pracy, prób, możliwość organizowania festiwali i  festynów. Planowaliśmy stworzenie tam teatru prawdziwego, wolnego od zaśniedziałości, biurokracji, planów rocznych i schematyzmu. Chodziło i chodzi nam o to, żeby nie musieć wchodzić w żadne układy, żeby plany i ich realizacja wynikały tylko i  wyłącznie z  naszych chęci oraz potrzeb, żeby być wolnymi i  samodzielnymi. Bo gdy buduje się coś samemu od początku, to potem bardziej się to kocha – tak jest z każdym spektaklem i z całym teatrem. Tak jest z życiem 7 . Krzysztof Wiktorczyk dodaje: Dlaczego lalki? Pierwsze maski i lalki na ziemi były połączeniem człowieka z bogiem, z uniwersum, były to formy mistyczne i rytualne. Lalka śmierci, maski rytualne, magia, magia formy, magia lalek – ma niezwykłą moc. No i uzależnia. […] Czułem, że jeśli mam robić niezwykły teatr to musi być teatr lalek. A w teatrze dochodzi jeszcze Aktor – Człowiek z całym swoim kosmosem i precyzyjna animacja. Nawiązujemy z widzem kontakt poprzez formę. W teatrze lalek wszystko jest możliwe. To jest niezwykłe 8.

Niemniej jednak większa część pierwszego zespołu nie zamieszkała na stałe w samym Wolimierzu albo rezygnowała niedługo po podjęciu takiej próby (zimy w Górach Izerskich są naprawdę surowe) i szybko opuszczała Teatr. Zostali jednak w  nim Joanna „Jemiołka” Wiktorczyk i  Krzysztof „Wiktor” Wiktorczyk. W  ciągu następnych dziesięcioleci nawiązali współpracę z ponad setką artystów. Wiktorczyk często rekrutował ich z okolicznych wsi.

Niekoniecznie więc szukał kogoś mającego wykształcenie czy doświadczenie teatralne. Zależało mu przede wszystkim na osobach otwartych, utalentowanych, żywiących prawdziwe zamiłowanie do sztuki. Z nimi realizował spektakle wierne własnemu światopoglądowi, adresowane do widzów w każdym wieku. Używał przy tym nie tylko wspomnianych wielkich lalek, ale też innych form – przeróżnych machin i  konstrukcji, na przykład kilkumetrowego roweru albo równie potężnego smoka. Posługiwał się żywiołami wody i  ognia oraz mniej oczywistą symboliką. Przedstawienia Kliniki Lalek wciągają, wręcz hipnotyzują publiczność swoją niecodziennością i  ekstrawagancją. Atmosferę zazwyczaj dopełnia muzyka na żywo. Teatr przez długie lata współpracował między innymi z zespołem Kormorany, dla którego był to początek istnienia w środowisku offowym.

Klinika Lalek organizuje też liczne parady uliczne, koncerty i przedstawienia plenerowe. W  podobnych wydarzeniach ważnym jest dla nich samo spotkanie i wspólne świętowanie. Świadectwem tego może być przygotowane w 2020 roku widowisko familijne Kosmiczna podróż Guliwera. Ogromna lalka głównego bohatera animowana przez piątkę aktorów robi wrażenie. A jesz – cze większe sama – jeżeli postanowicie się do niej wybrać – Stacja Wolimierz. Przebudowana stacja kolejowa na wsi stała się unikatowym ośrodkiem kultury i  sztuki. Gromadzi wokół siebie artystów różnych pokoleń. Jedni zobaczą w nim rodzaj skansenu czy komuny. Drudzy oazę i alternatywę dla wielkomiejskiego życia.

Premiery i festiwale

Premiery:

1. ”Piotruś Pan i Piraci” 2011 rok
2. „Zaczarowana Kolomotywa” 2012 rok
3. „Kilki Ekscentryków i Słoń” 2012 rok
4. „Cyrk bez przemocy” 2014 rok
5. „Zaczarowany stół” 2017 rok
6. „Kosmiczna Podróż Guliwera” 2020 rok
7. „Wielka Stopa – spektakl przeciwko końcowi Świata” 2024 rok

Festiwale:

● 10-17.05.2015 – Brighton Fringe Festival
● sierpień 2015 – Edinburgh Fringe Festival
● 9-23.05.2016 – Brighton Fringe Festival
● 17-19.06.2016 – Kirkwall-Orknay
● 21-25.07.2016 – Festival Prechody-Gmund (Czechy – Austria)
● sierpień 2016 – XVI Międzynarodowy Festiwal Lalkowy (Tehran, Mobarak – Iran)
● 28.09-02-10. 2017 – Lwów Festival
● 24-28.12.2017 – Kids Festival Lecce (Włochy)
● 23-30.01.2018 – Venezia Carnevall
● 01.05.2018 – O Parade in Genk (Belgia)
● 25-27.05.2018 – Cirkulum Festival, (Ostrava – Czechy)
● 22-23.06.2018 – XXX Lat Teatru Klinika Lalek (Agora – Wrocław)
● 28-30.06.2018 – Veregra Street Festival in Montegranaro (Włochy)

● maj-lipiec 2019 – Trasa teatralna po Chinach ze spekaklem „Cyrk Tarabumba”, współpraca z Modern Drama Theater of Shanding Province
● sierpień 2019 – miesięczne uczestnictwo w International Children’s Folkgame Festival Yilan 2019 (Tajwan)
● litopad 2019 – Daliangshan International Theatre Festival Xichang Sichuan (Chiny)